آفت‌کش‌ها

 آفت‌کش‌ها و انواع آن‌‌ها (Pesticides)

آفت‌کش، به نام عمومی و به دسته‌ای ازمواد شیمیایی گفته می‌شه که به صورت جامد، مایع و گاز هستن و شامل حشره‌کش‌‌‌ها، کنه‌کش‌‌‌ها، جونده‌کش‌‌‌ها، نماتد‌کش‌‌‌ها، قارچ‌کش‌‌‌ها و علف‌کش‌‌‌ها می‌باشند. هر ماد‌‌ه‌ای که برای پیشگیری، نابودی، دور کردن و تنظیم یا کنترل آفت استفاده بشه، آفت‌کش نامیده می‌شه (این تعریف بر اساس تعریف آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکاست).

تاریخچه‌ی آفت‌کش‌‌ها بر می گرده به ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد، که نشون میده اون زمان هم انسان‌‌ها برای محافظت از محصولاتشون از آفت‌کش استفاده می‌کردن.
اولین آفت‌کش شناخته شده، گرد گوگرده که حدود ۴۵۰۰ سال پیش، سومریان باستان در بین‌النهرین از آن استفاده می‌کردن. در اون زمان شواهد و اسنادی هم نشون میده که از گیا‌هان سمی به عنوان آفت‌کش استفاده می‌شده.

تو قرن پانزدهم میلادی از عناصر سمی مثل آرسنیک، جیوه و سرب برای ازبین بردن آفت‌‌‌ها استفاده می‌شد‌ه. همینطور تو قرن هفدهم میلادی از برگ‌‌‌های گیاه تنباکو، سولفات نیکوتین استخراج و به عنوان حشره‌کش استفاده می‌کردن.
تو قرن هجدهم میلادی، ایرانیان و قبایل قفقاز از گرد گل‌‌‌های داوودی به عنوان حشره‌کش استفاده می‌کردن.

پس از جنگ جهانی دوم، آفت‌کش‌‌های سنتتیک ساخته شدند که بعد ازبه وجود اومدن بیماری‌‌های جدید مصرف تعدادی از آن‌ها مثل ددت ممنوع شد.

سموم به 3 دسته تقسیم میشوند:

 سموم کلره (Organochlorine compounds)
سموم فسفره (Organophosphate insecticides)
کاربامات‌‌ها و سموم جدید (Carbamate)

سموم کلره

این گروه از سموم در طیف وسیعی علیه آفات و حشرات موذی، مورد استفاده قرار گرفته. BHC ، ددت، دیکوفول، آلدرین، کلردان، دیلدرین، هپتاکلر مثال‌‌هایی از این نوع سمومند. از مهمترین خصوصیات این سموم می شه به پایداری طولانی آن‌ها در محیط و طیف وسیع حشره‌کشی آن‌‌ها اشاره نمود.

سموم فسفره

هم زمان با جنگ جهانی دوم این گروه از سموم بعنوان گاز‌‌های جنگی توسط آلمانی‌‌ها سنتز شدند و بعد از اون به خاصیت حشره کشی آن‌ها پی برده شد. تاکنون بیش از 100 ترکیب از این سموم به بازار اومده و از را‌ه‌های مختلف  روی حشرات اثر می‌گذارن.

مالاتیون، پاراتیون، دیازینون، سیستوکس، متاسیستوکس، تمفوس، کلروپیروفوس متیل، پیریمیفوس متیل، فنتیون و فنیتروتیون، انواعی از سموم فسفره هستن.

کاربامات‌‌ها و سموم جدید

کاربامات‌ها، مشتقات اسید کاربامیک هستن که  دو خصوصیت عمده دارن:

•  انواعی از آن‌ها تأثیرشون سریعه (کاربامات‌ها معمولا دیر اثر هستند و فقط چند مدل از آن‌‌ها تاثیر سریع داره و سمیت آن‌‌ها بر روی پستانداران کمتر از دیگر سمومه).
•  تو بدن موجودات زنده و گیا‌‌هان به سرعت تجزیه می‌شه و از تجمع خطرناک باقیمانده این ترکیبات جلوگیری می‌کنه.

مکانیسم عمل کردن این سموم بر بدن حشرات خیلی شبیه سموم فسفره هست. از مهم ترین سمومی که تو این گروه قرار دارن می تونیم کارباریل یا سوین، پروپوکسور یا بایگون، فورادان آلدیکارپ را نام ببریم.
این سموم هم مثل سموم کلره بیشتر تو امور بهداشتی استفاده می‌شن ولی مهم‌ترین ایرادی که تعدادی از انواع  این سموم دارن، دیر اثر بودنشونه.

 سم بایگون( مایع) بیشتر برای مصارف بهداشتی استفاده می‌شه و کارایی بالایی برای اکثر حشرات داره.
سم سوین (پودری) بیشتر برای مبارزه با حشرات و سایر بندپایان خزنده و رونده مثل : رتیل ، عقرب ، مورچه ، ملخ و …. استفاده می‌شه.

آفت‌کش‌‌ها بر اساس اجزای تشکیل دهندشون و ساختار شیمیایی که دارن یک نام شیمیایی دارن و غیر از آن یه نام عمومی و یه نام تجاری هم دارن.

انواع فرمولاسیون سموم

فرمولاسیون سموم به دو دسته گرد( قطر کمتر از 30 میکرون) و گرانول تقسیم می شه.

Dust (گرد)

Dust (گرد) رو معمولا با مقدار معینی از گرد‌های بی اثر نظیر کائولینیت، دیاتومیت و تالک رقیق می‌کنند. اندازه قطر این ذرات کمتر از 30 میکرونه. گرد باعث ایجاد خراش در کوتیکول حشرات می‌شه که همین باعث تبخیر آب از بدن حشرات شده و راه ورود عوامل بیماری‌زا و قارچ‌ها به درون بدن حشرات رو باز می‌کنه.
این پودر‌ها خودشون جاذب رطوبتند و به از دست دادن آب بدن حشرات کمک می‌کنند.

Granule (گرانول)

Granule (گرانول) تو جا‌‌هایی که وزش باد باعث بادبردگی سموم می‌شه (مخصوصا برای سمومی مثل سموم خطرناک آلدیکارب که جا‌به‌جاییشون می‌تونه خطرناک باشه) مورد استفاده قرار می‌گیره. این سموم خطرناک نباید به صورت محلول پاشی مصرف بشن. همچنین سمومی که برای کنترل آفات خاک و  تقویت خاک استفاده می‌کنیم هم، به صورت گرانول استفاده میشن.

غلظت

سموم، مخلوطی از ترکیبات فعال (موادی که روی آفات اثر میذارن) و غیر فعال (حلال و…) هستن. غلظت عوامل فعال می‌تونه از 2 تا 80 درصد تغییر کنه. میزان سمیت آفت‌کش‌ها بستگی به عواملی مثل شکل فیزیکی، غلظت، نوع مواد فعال و غیر فعال و…داره.

به همبن دلیله که باید قبل تهیه آفت‌کش‌ها تموم این موارد و در نظر بگیریم. مثلا میزان جذب سموم فرار و اون‌هایی که به صورت پودر ریزهستن خیلی بیشتر از اون‌هایی هست که ترکیب جامد و دانسیته‌ی بالا دارن. آفت‌کش‌های خانگی معمولا غلظتشون پایین‌تر از 2 درصده و خطر خاصی برامون نمی‌تونه ایجاد کنه. اما مسمومیتی که در اثر بلع و استنشاق اتفاق میوفته میتونه ناشی از حلال موجود در اون (نفت سفید یا پارافین) باشه.