در این مقاله از وب سایت پیکا به موضوع راههای مبارزه با ویروس محصولات کشاورزی خواهیم پرداخت. ویروس‌ها در انواع موجودات زنده وجود دارند و می‌توانند به تمام گیاهان، محصولات زراعی، قارچ‌ها و … حمله کنند و باعث ایجاد بیماری یا از بین رفتن آن شوند. ویروس‌های گیاهی نیز از این قائده مستثنی نیستند و به قسمتی از گیاه یا تمام آن حمله می‌کند و با کاهش کمیت و کیفیت محصول ضرر و خسارت را به کشاورز وارد می‌کنند. محصولاتی جالیزی و خانواده کدویان معمولا سالانه مورد حمله ویروس‌ها قرار می‌گیرند. در ادامه این مقاله به خصوصیات ویروس گیاهی و نحوه مبارزه با آنها خواهیم پرداخت.
خصوصیات ویروس گیاهی
ویروس‌های گیاهی از لحاظ شکل ظاهری با یکدیگر متفاوتند. به طوری که بیش از ۵۰% آنها لوله ای، گرد و استوانه ای و مابقی به شکل دراز و بلند وجود دارند. تولید مثل ویروس‌های گیاهی از طریق وادار کردن بدن میزبان به تولید ویروس افزایش پیدا می‌کنند. باید توجه داشت که زمانی که ویروسی گیاهی را آلوده می‌کند در تمام قست‌های آن حرکت می‌کند و همانند سازی را آغاز خواهد کرد. معمولا ویروس‌های گیاهی باعث کاهش رشد، کاهش محصول و کاهش طول عمر گیاه می‌شوند. یکی از متداول‌ترین روش‌های تشخیص بیماری‌های ویروسی عبارت است از تغییر در رنگ، تغییر در بافت، تغییر در رشد، تغییر در میوه، تغییر در شکل اندام، پژمردگی گیاه، عقیم شدن گیاه و بدمزه شدن محصول و میوه آن شود.
انتقال ویروس در گیاهان
ویروس‌ها به تنهایی قادر به انتقال از گیاه به گیاه دیگری نیستند و نیاز به عوامل دیگری برای انتقال دارند. این انتقالات ویروس در گیاهان معمولا از طریق آب، باد و عوامل این‌چنینی اتفاق می‌افتد. همچنین این انتقالات از طریق تکثیر رویشی گیاه، شیره گیاه، از طرق بذر و دانه، علفهای هرز، حشرات و … صورت می‌گیرد. می‌توان گفت مهم‌ترین ناقلان ویروس در زمین‌های کشاورزی حشرات هستند. بیشترین حشراتی که باعث انتقال ویروس در گیاهان هستند می‌توان به شته‌ها و زنجره‌ها اشاره کرد.
روش‌های ردیابی ویروس در گیاهان
به طور کلی چند روش عمومی برای ردیابی ویروس در گیاهان و محصولات کشاورزی وجود دارد. روش‌های بیولوژیکی ، سرولوژیکی و مولکولی از جمله روش‌های رایج برای ردیابی ویروس‌های گیاهی محسوب می‌شوند. روش دیگری به نام کوانتوم دات نیز برای ردیابی ویروس‌های انسانی به کار برده می‌شود.
تولید آنتی بادی‌های اختصاصی بر علیه بیماری ویروسی گیاهان، همچنین تولید کیت نانوبیوسنسور جهت شناسایی بیماری های ویروسی در گیاهان، کمی سازی شناسایی ویروس ها در گیاهان و در آخر افزایش حساسیت در روش های تشخیصی جهت رد یابی دقیق ویروس در مراحل اولیه آلودگی از اهدافی است که امروزه مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است.
روش‌های مبارزه با ویروس در گیاهان
به طور کلی راههای مبارزه با ویروس محصولات کشاورزی برای کنترل بیماری های مهم گیاهان به شرح زیر طبقه بندی می‌شود.
کنترل حشرات ناقل :
همان طور که گفته شد حشرات به خصوص شته‌ها نقش بسیار مهمی در انتقال بیماری‌های ویروسی گیاهان دارند، بنابراین کنترل این دسته از حشرات می‌تواند به میزان زیادی توسعه و گسترش آلودگی را کاهش دهد.
انتخاب بذر عاری از ویروس :
انتخاب بذر عاری از ویروس در گیاهانی که ویروس در آنها از طریق بذر منتقل می‌شود بسیار مهم است و باید زمان انتخاب بذر آزمایش‌های لازم روی آن انجام شود.
کنترل علف های هرز :
ویروس‌های بیماری‌زا در گیاهان می‌توانند بر روی بسیاری از علف های هرز زمستان زندگی کنند، که از بین رفتن و نابوری این گونه علف های هرزی که در اطراف مزارع وجود دارند، در کنترل بیماری بسیار مماثر خواهد بود.
شناسایی و کاشت ارقام مقاوم :
می‌توان گفت یکی از بهترین راههای پیشگیری انتقال ویروس در گیاهان، استفاده از ارقام مقاوم به ویروس می باشد.
حذف بوته های آلوده اولیه :
کشاورزان و باغبانان باید توجه داشته باشند که به محض مشاهده اولین بوته‌های آلوده به ویروس، برای جلوگیری از گسترش آن توسط ناقلین، حذف و نابودی آن تا حدود بسیار زیادی می‌تواند موثر باشد.
منابع:
