در این مطلب از وب سایت پیکا با شما همراهان همیشگی به موضوع همه چیز درباره کشت گندم دیم خواهیم پرداخت. همان طور که می‌دانید گندم از سال‌های دور نقش مهمی در تامین زنجیره غذایی بشر داشته است. گیاه گندم جزو غلات سازگار محسوب می‌شود که حتی در منطق سرد و شور نیز قابل رشد است. گندم در تهیه نان، بیسکوییت، کیک، ماکارونی و … استفاده می‌شود. می‌توان گفت این گیاه از گیاهان گلدار تک‌لپه‌ای یک ساله و تیره گندمیان محسوب می‌شود. گندم منبع مهم و غنی از کربوهیدرات است. مصرف گندم کامل باعث دریافت مواد مغذی غنی و فیبر است.
آب و هوای مناسب رشد گندم
مناسب‌ترین آب و هوا برای رشد گندم، آب و هوای خنک در دوره رشد رویشی است. همچنین آب و هوای معتدل در دوران تشکیل دانه و آب و هوای گرم و خشک در زمان برداشت این گیاه بسیار مناسب است. باید بدانید که گندم در برابر خشکی مقاومت چندانی ندارد و نمی‌تواند به مدت طولانی، خشکی و کم‌آبی را تحمل کند. گندم قادر است خود را با شرایط خشک تا حدی تطبیق داده و با تشکیل یاخته‌های کوچک که در نهایت سبب تشکیل برگ‌های کوچک شده و در نهایت روزنه‌ها کوچک‌تر می‌شود، سطح تعریق را کاهش می‌دهد و از اثرات کم‌آبی تا حدی محفوظ می‌کند.
خاک مناسب رشد گندم
مناسب‌ترین خاک برای رشد گندم خاک شنی و رسی عمیق با زهکشی است. معمولا میزان عملکرد گندم در شرایط دیم ، در خاکهای ریز بافت بیشتر است چرا که این قبیل خاک‌ها می توانند آب را بهتر و به مدت طولانی‌تر در خود نگهداری کنند. اما در شرایط آبی غالبا گندم زیاد تحت تأثیر بافت خاک خود قرار نمی‌گیرد. توجه داشته باشید که گندم هم مانند سایر گیاهان نمی‌تواند در خاک خشک جوانه زند. اگر برای جوانه زنی یا رشد اولیه جوانه، خاک رطوبت کافی نداشته باشد خطراتی مثل پوسیدگی بذرها یا صدمات ناشی از سرما قرا گیرند.
کاشت گندم دیم
برای کاشت گندم دیم در ابتدا باید بستر مناسبی را برای کشت فراهم کرد. تهیه بستر مناسب در زراعت گندم دیم بستگی به ادوات در دسترس کشاورزی دارد و نمی توان نسخه مشخصی از روشهای خاک ورزی را برای تمام کشاورزان در نظر گرفت. کشاورزان گندم کار دیم باید این نکته را رعایت کنند که با عملیات بیش از حد خاک ورزی، خاک سطح مزرعه را بسیار نرم و پودر نکنند، چرا که در صورت وقوع بارندگی شدید بعد از کشت، خاک مزرعه سله می بندد و خروج گیاهچه گندم را با سخت می‌کند.
این امر موجب می‌شود که درصدی از گیاهچه ها توانایی خروج از خاک را نداشته باشند و سطح سبز مزرعه در نهایت کاهش می‌یابد. برای جلوگیری از این مشکل باید مزرعه طوری آماده شود که کلوخه هایی به قطر بین ۵ تا ۱۰سانتیمتر در سطح خاک مزرعه ایجاد شود.
خاکورزی در گندم دیم
خـاک ورزی شامل دو بخش خاک ورزی اولیه و ثانویه است. خاک ورزی اولیـه معمولا در عمـق بـیش از ۱۵سانتی از خاک انجام می شود، هدف اصلی از خاک ورزی اولیه، باز نمودن ذرات خاک جهـت نفـوذ آب، هوا و ایجاد محیطی مناسب برای رشد و توسعه ریشه است.
کاشت بذر گندم دیم
بهترین بذر کار برای کشت در شرایط دیم، بذر کاری است که بذر را بطور یکنواخت در سطح مزرعه پخش کند و ان را در عمق مناسب قرار دهد. در شرایط زراعت گندم دیم در ایران در مناطقی که تراکتورها ضعیف، فرسوده و قوی نیستند بذرکارها باید سبک و قابل حمل و کشش در سطح مزرعه توسط این تراکتورها باشد. بهتر است که بذرکارها مخزن کود جداگانه داشته باشند تا همزمان کود و بذر را با یک بار تردد تراکتور در مزرعه پخش کند و ضمنا قادر باشد که کود را به صورت نواری در زیر ردیف های کشت قرار دهد تا بازدهی مصرف کود افزایش یابد.
در صورتی که فاصله بین ردیفهای کشت مثلا ۱۷ تا ۲۵ سانتیمتر باشد، برای کشت ۴۰۰ بذر در متر مربع در نظر گرفته می‌شود. فاصله بین بذرها بر روی ردیف های کشت بیش از حد کم می شود. ولی فاصله بین ردیفهای کشت بیش از حد زیاد می شود، که این موضوع دلیل علمی قانع کننده ای ندارد. میزان بذر بر اساس تعداد ۳۰۰ تا ۳۵۰ دانه در متر مربع بر اساس وزن هزار دانه در ارقام گندم نان است.
تاریخ کشت مناسب گندم دیم
کشت گندم در ایران صرف نظر از تیپ رشد ارقام معمولا در فصل پاییز انجام می‌شود. زمـان کاشـت گنـدم باید مـوقعی باشـد که در صـورت وقـوع بارندگی، فرصت زمانی لازم برای رشد اولیـه گیاهچـه هـا در پـاییز بـرای ورود بـه فصـل زمسـتان و سـرما وجـود داشـته باشـد. در مناطق خیلی سرد کوهستانی از اواخر شهریور تا نیمه اول مهرماه قبل از اولین بارندگی موثر پاییزه گندم کشت می‌شود و در مناطق سردسیر از اول مهرماه لغایت ۲۵ مهر ماه و قبل از از اولین بارندگی موثر پاییزه انجام می‌گیرد.
کوددهی در کشت دیم گندم
بعد از خاکورزی در زمان کاشت گندم حدود ۶۰ کیلوگرم در هکتار از کود ازت خالص یا کود شکری جایگذاری می‌کنیم. همچنین در زمان کاشت دیم یعنی پاییز حدود ۱۲ تا ۱۵ کیلوگرم استفاده کود فسفر استفاده می‌شود.
برداشت گندم دیم
برداشت گندم باید به موقع صورت گیرد. برداشت زودتر یا دیرتر از موقع محصول، موجب کاسته شدن کیفیت آن می شود. برداشت زود هنگام محصول نیزموجب پایین آمدن کیفیت گندم می‌شود. وزن دانه ها تا زمان رسیدن دانه افزایش می یابد، ولی پس از آن رو به کاهش می گذارد. زمان مناسب برای برداشت دانه، هنگامی است که آندوسپرم دانه های گندم سفت شده و میزان رطوبت آن هم به ۱۸ تا ۲۰ رسیده باشد.
منابع:
